Ở một góc chợ Phước Thái (TP. Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa), có 3 lò bánh thuẫn của các thành viên trong cùng một gia đình. Dù đã 78 tuổi nhưng bà Võ Thị Đào vẫn miệt mài đúc những chiếc bánh thuẫn bên phố đông người trong những ngày giáp tết. Năm nay, lò bánh của bà có mặt ở đây sớm hơn mọi năm 2 ngày. Tuy tuổi đã lớn nhưng đôi tay bà vẫn rất nhanh nhẹn trong việc thoa dầu, đổ bột, vớt bánh…

Bà cho biết bánh thuẫn được làm từ bột khoai hạ (còn gọi là bột bình tinh) kết hợp với trứng, đường. Trứng dùng để làm bánh thuẫn thường là trứng vịt. Để bánh không bị tanh, bà cho gừng, vani vào bột theo công thức và kinh nghiệm riêng của gia đình. Cứ trung bình một ký bột sẽ đúc được 120 chiếc bánh thuẫn. Nếu đúc nhanh tay mỗi ngày bà đúc khoảng 15kg bột.

Bà được mẹ truyền nghề và theo nghề này đã gần 40 năm nay. Bánh thuẫn thường được làm với trứng vịt nhưng tùy theo yêu cầu của khách hàng bà vẫn nhận làm bánh với trứng gà. Khách của bà từ già đến trẻ đều yêu thích món bánh dân giã này. “Mấy năm trước, mỗi khi gần tết là người quen lại đặt bánh gửi đi nước ngoài rất nhiều. Năm nay, do ảnh hưởng dịch bệnh số lượng tuy có giảm nhưng vẫn có người đặt bánh của tôi để gửi đi Mỹ. Theo yêu cầu của khách, tôi đúc bằng trứng gà ta rồi sấy và đóng hàng gửi đi. Chỉ cần có người thích ăn bánh mình làm là tôi vui lắm” – bà Đào chia sẻ.

Những chiếc bánh thuẫn vàng rộm, thơm lừng vừa mới ra lò

Cách đó không xa, con dâu bà Đào là chị Lê Thị Đào cũng đang đúc những chiếc bánh thuẫn vàng rộm, thơm lừng. Từ ngày về làm dâu được mẹ chồng truyền nghề, chị vẫn duy trì công việc này suốt 17 năm qua. Năm nào cũng vậy, cứ đến thời điểm giữa tháng Chạp âm lịch, chị lại ra đây ngồi đúc bánh thuẫn bán. Cứ 5g sáng chị dọn hàng ra và 5g chiều chị mới dọn hàng về. Một ngày chị đúc được mười mấy ký bột, hôm nào chậm hơn thì khoảng 9kg. 

Bên kia đường, là lò bánh của anh Nguyễn Minh Quang, con trai bà Đào. Có lẽ, nhiều người sẽ nghĩ nghề này chỉ dành riêng cho phụ nữ vì phải tỉ mỉ, chịu khó, thế nhưng anh Quang đã có hơn 10 năm làm nghề. Cũng như mẹ và chị dâu, năm nào đến thời điểm này anh cũng ngồi ở góc đường ấy đúc những chiếc bánh thuẫn thơm lừng cho khách quen.

Sau khi khuôn được làm nóng, người làm bánh thoa một lớp dầu ăn rồi cho bột vào khuôn

Công việc đúc bánh thuẫn tưởng chừng như đơn giản nhưng lại rất cực công và đòi hỏi người làm phải có kinh nghiệm

Giữa phố đông người, những lò bánh thuẫn của gia đình bà Đào nằm lọt thỏm ở một góc nhỏ, nhưng cũng đủ khiến nhiều người tìm đến. Chợ đông người nhưng mùi thơm của bánh vẫn khiến bao người mê mẩn. Khi lửa hồng, khuôn bánh được đặt lên trên bếp làm nóng khuôn, dùng cọ quết một lớp mỏng dầu ăn vào khuôn, rồi cho bột vào, đậy nắp và chờ đợi. Lửa trên, lửa dưới, khuôn bánh ở giữa. Bột cho vào khuôn khoảng 10 phút sau có được những chiếc bánh thuẫn thơm ngon. Công việc tưởng chừng như đơn giản ấy lại rất nhọc công và đòi hỏi người làm phải có kinh nghiệm.

Chị Lê Thị Đào cho biết: “Nếu lửa yếu thì bánh không nở bung và vàng, còn lửa lớn bánh sẽ cháy. Vì vậy, phải dựa vào kinh nghiệm và sự quen tay của mỗi người để đúc được những chiếc bánh thuẫn vừa nở vừa mềm, xốp mà lại ngon”.

Theo anh Quang, một bí quyết nữa để có chiếc bánh thuẫn ngon là phải biết cách đánh cho dậy bột. Một chiếc bánh đạt là các cạnh phải nở xòe ra như một bông hoa.

Bánh thuẫn không chỉ là món bánh dâng cúng, đãi khách trong ngày Tết mà còn là ký ức tết xưa ấm cúng của người dân miền Trung

Giữa chợ đông người, lò bánh thuẫn nằm lọt thỏm ở một góc nhỏ nhưng cũng khiến bao người tìm đến

Giữa phố phường nhộn nhịp trong những ngày giáp tết, lòng mỗi người lại nôn nao nhớ về những kỷ niệm thời thơ bé khi chợt nhìn thấy những lò đúc bánh thuẫn

Những năm trước, chị Đào phải đúc 2 lò bánh mới đủ bán, thế nhưng năm nay ảnh hưởng của dịch bệnh nên số lượng chỉ còn một nửa. Tùy theo ngày chị bán được khoảng 1-2 triệu đồng tiền bánh, nhiều nhất là những ngày đưa ông Táo về trời. Sau khi trừ chi phí, mỗi ngày chị kiếm được khoảng 300.000 đồng. Để có được số tiền lời ấy chị phải ngồi suốt 12 tiếng đồng hồ bên bếp lửa, vừa cực vừa nóng.

Tuy công việc này chỉ làm khoảng nửa tháng nhưng năm nào cũng vậy, những lò bánh thuẫn của gia đình bà Đào vẫn đỏ lửa từ giữa tháng Chạp đến tận 30 tết để phục vụ nhu cầu của khách hàng. Mỗi gói bánh có giá 25.000 đồng gồm 12 cái. Năm nay, chi phí nguyên liệu từ bột, trứng, đường đều tăng giá nhưng giá bánh bán ra vẫn không đổi. Vì là món bánh dễ ăn mà giá cả phải chăng nên có khá nhiều người tìm đến mua. Khách ăn bánh thuẫn không chỉ là những người lớn tuổi mà người trẻ cũng rất nhiều. Và cũng chỉ trong dịp tết họ mới được thưởng thức những chiếc bánh nóng hổi vừa mới ra lò.

Mỗi gói bánh 12 cái được bán với giá 25.000 đồng. Năm nay, tuy nguyên liệu đều lên giá nhưng giá bánh bán ra vẫn không đổi.  

Có lẽ, nhiều người sẽ nghĩ nghề này chỉ dành riêng cho phụ nữ vì phải tỉ mỉ, chịu khó, thế nhưng anh Nguyễn Minh Quang đã có hơn 10 năm làm nghề

Món bánh dân dã với màu vàng rộm, mùi thơm sực nức này đã theo người dân miền Trung qua suốt những mùa Tết. Giờ đây, giữa phố phường nhộn nhịp trong những ngày giáp Tết lòng mỗi người lại nôn nao nhớ về những kỷ niệm thời thơ bé khi chợt nhìn thấy những lò đúc bánh thuẫn.