Ngày 24-9, các nhà lãnh đạo Mỹ, Nhật, Ấn Độ và Úc đưa ra các ý kiến thống nhất tại hội nghị thượng đỉnh đầu tiên, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở trong bối các lo ngại về Trung Quốc đang gia tăng, theo hãng tin Reuters.
Cuộc họp kéo dài hai giờ tại Nhà Trắng của Bộ tứ (liên minh không chính thức giữa Mỹ, Nhật, Ấn Độ, Úc) tập trung bàn luận về tình hình Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và hợp tác phân bổ vaccine COVID-19.
Mặc dù Trung Quốc không được bốn nhà lãnh đạo nhắc đến trong các bài phát biểu công khai, song giới quan sát nhận định đây rõ ràng là ưu tiên hàng đầu.
"Chúng ta cùng ở đây, trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nơi mà chúng ta mong muốn luôn được tự do, nơi các quyền chủ quyền của tất cả các quốc gia được tôn trọng và nơi các tranh chấp được giải quyết một cách hòa bình và phù hợp với luật pháp quốc tế" - Thủ tướng Úc Scott Morrison phát biểu khi bắt đầu cuộc họp.
Trong khi đó, Thủ tướng Nhật Yoshihide Suga cho biết cuộc gặp thể hiện tình đoàn kết mạnh mẽ giữa các nước và "cam kết vững chắc của họ đối với một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở".
Sau đó, Tổng thống Mỹ Joe Biden nói với các đối tác của ông rằng một sáng kiến vaccine vốn được thông qua tại hội nghị thượng đỉnh của nhóm vào tháng 3 hiện "đang trên đà sản xuất thêm một tỷ liều ở Ấn Độ để tăng nguồn cung".
Trong khi đó, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi cho biết sáng kiến này sẽ giúp ích rất nhiều cho các quốc gia trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Kế hoạch cung cấp một tỷ mũi COVID-19 trên khắp châu Á vào cuối năm 2022 bị đình trệ sau khi Ấn Độ - nhà sản xuất vaccine lớn nhất thế giới phải ngừng vào tháng 4 trong bối cảnh dịch bùng phát ở nước này.
Ấn Độ cho biết họ đã sẵn sàng khởi động lại xuất khẩu vaccine vào giữa tháng 10, ưu tiên sáng kiến vaccine quốc tế COVAX và các nước láng giềng.
Tuy nhiên, cả ông Biden và các nhà lãnh đạo khác đều không cho biết khi nào việc cung cấp vaccine theo sáng kiến nói trên sẽ được bắt đầu.
Cuộc họp diễn ra chỉ hơn một tuần sau khi Mỹ, Anh và Úc công bố hiệp ước an ninh AUKUS, theo đó Úc sẽ được Mỹ cung cấp các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân - một động thái đã bị Bắc Kinh phản đối.
Ngày 24-9, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên đã chỉ trích nhóm bộ tứ trong một cuộc họp giao ban, cũng như nói rằng liên minh AUKUS sẽ thúc đẩy một cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực.
Sau cuộc họp, ông Suga và ông Morrison đã có cuộc họp chung với Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris, trong khi ông Modi rời Washington để trở lại New York cho các cuộc họp của Liên Hợp Quốc.
Ông Suga cũng đã tổ chức một cuộc họp riêng với ông Biden sau phiên họp bốn bên.
Theo Reuters, ông Suga muốn thảo luận với ông Biden về những nỗ lực gần đây của Trung Quốc trong việc tham gia hiệp định thương mại Thái Bình Dương CPTPP.
